Nửa đời tóc hoá thành đá cả
Rụng vãi thềm đầy phủ quanh trăng...
Nhớ một thuở cùng bao thiếu nữ
Mà nay gò mả, ma rừng.
Tai nghe tóc ve bên bà gái goá
Nhặt câu thơ rơi, lệ lã chã mùa thu…
Có của nhà vẫn còn ham tơ nhú
Ngồi chẳng yên, hồn dạ cứ vi vu.
Trên kia nguyệt không quần như đã
Đêm thơm chùa, trắng dã tấm thân nga
Trinh tiết thời nay em mở cửa
Ngai vàng còn "dưới" cái em ta!
LỜI BÌNH: Dường như ban đầu khi sáng tác bài thơ này tác giả chỉ có ý định viết chơi. Mái tóc một thời trẻ tuổi nhà thơ đã cùng dan díu với bao nàng thiếu nữ xinh đẹp, thế mà giờ đây:
Nửa đời tóc hoá thành đá cả
Rụng vãi thềm đầy phủ quanh trăng...
Chỉ còn biết ve vãn bên các bà gái goá? Ta hãy đọc đến câu thơ thứ năm:
Tai nghe tóc ve bên bà gái goá
Buồn đến chảy nước mắt mà đau xót. Nhưng câu thơ tiếp sau thì lại thật thi ca:
Nhặt câu thơ rơi, lệ lã chã mùa thu…
Lời thơ khá uyển chuyển và phong hoa. Tuy nó mô tả những dòng nước mắt lã chã rơi xuống mùa thu của đất trời, nhưng lại tạo thành tứ thơ hay:
Tai nghe tóc ve bên bà gái goá
Nhặt câu thơ rơi, lệ lã chã mùa thu…
Sự chuyển đổi giọng và nhịp của những câu thơ như thế mang nhiều tính nhạc, kết hợp với nghĩa thơ để gây một âm hưởng trong rung cảm của trái tim, đưa thi phẩm trở thành một bản thơ trữ tình thi vị. Những câu thơ rơi được tác giả nhặt lên ấy, hoà với dòng lệ đời chảy xuống mùa thu xao xiết buồn. Một mùa thu của tình yêu muốn được mơn trớn và vuốt ve:
Trên kia nguyệt không quần như đã
Đêm thơm chùa, trắng dã tấm thân nga...
Đêm Tóc Đá là một bài thơ tình khá lãng mạn, ẩn chứa một nỗi lòng hiu hắt và khát vọng của tuổi hoa niên! Nhưng ngòi bộc phá nổ của bài thơ chính nằm ở trong câu thơ kết, nó chứa chất cả nỗi nhân tình thế thái:
Ngai vàng còn "dưới" cái em ta!
Mang ngai vàng là biểu tượng cho quyền lực tối cao thời vua chúa, đặt nó "dưới" cả cái... của đàn bà? Một câu thơ rất Hồ Xuân Hương, cay độc. Văn thơ thường mượn xưa nói nay, không phải nó chỉ ám chỉ mỗi ngày xưa mà còn về cả hôm nay. Suy cho cùng chẳng cái gì bằng “cái ấy” của đàn bà. Ý trong nghĩa đen, là khởi điểm cho cả chính trị và triết học!
Nhưng về nghĩa bóng, câu thơ bộc lộ một ý nghĩa phản biện xã hội. Chính câu thơ kết như thế đã nâng tầm vóc thi phầm Đêm Tóc Đá cao lên trong hàng bậc của thi ca.
NGỌC BÍCH
Trích tập "Phê bình & tiểu luận thi ca Phạm Ngọc Thái" 2013.
Ngày qua tiễn bạn
Lượt xem: 20352
19/12/2014 19:15
Ngày qua tiễn bạn hành phương ấy
Giữa chợ đời hề! Rượu chẳng ấm môi
Bằng hữu xa chừ! Như mây chia trôi
Nói dăm câu chừ vô nghĩa mà thôi
Ngày vắng
Lượt xem: 14283
19/12/2014 19:13
Ngày vắng Bé đột nhiên buồn ủ rũ
Con đường về đầy những lá me xanh
Chiều Chúa nhật ngôi trường sương khói phủ
Anh một mình ngồi nói chuyện với hư không
Nhớ Kinh Kha
Lượt xem: 27284
19/12/2014 19:12
Bạo chúa đắp Trường Thành chôn kẻ sĩ
Để ngai vàng muôn thuở sánh trăng sao
Nhưng ô hô ! Nhà Tần rồi cũng mất
Chỉ còn đây niềm oán hận thiên thu.
Nhớ quê
Lượt xem: 18243
19/12/2014 19:11
Đã lâu lắm rồi Quãng Ngãi ơi
Lòng ta ray rức nhớ khôn nguôi
Mười một năm trời xa quê mẹ
Cũng bởi áo cơm cái nợ đời.
Nhớ Sài Gòn
Lượt xem: 35029
19/12/2014 19:09
Nhớ Sài Gòn những cơn mưa vội vã
Nắng chói chang thành phố ngập ánh đèn
Bác phu xe đầu trần còng lưng đạp
Nhưng đói nghèo vẫn dính cứng vòng xe
Rừng khuya
Lượt xem: 20311
19/12/2014 19:07
Đêm nghe tiếng sóng vổ về
Rừng khuya lữ thứ buồn tê tái lòng
Mê đường mộng cũ thong dong
Thuyền ai trôi dạt giữa giòng triều lên
Ta đi đây
Lượt xem: 18291
19/12/2014 19:05
Hôm qua tiễn bạn nay tiễn vợ
Buổi đời khốn khó phải ra đi
Phương Nam dắt díu vào trong đó
Kiếm cơm kiếm áo sống qua thì
Ta ngồi lại I
Lượt xem: 22585
19/12/2014 19:04
Ta ngồi lại vun sầu cao như núi
Câu chuyện trăm năm, chén rượu giang hồ
Cuộc đời buồn, buồn như những dòng thơ
Mưa gõ nhịp phách sênh mờ ngọn bấc.
Ta ngồi lại Ii
Lượt xem: 15924
19/12/2014 19:03
Cả nhà ta đang chịu một cơn đau lớn
Vì đứa con trai thân yêu vừa mới ra đi
Ra đi không bao giờ trở lại
Nổi đau không gì bù đắp nỗi
Tặng bằng hữu
Lượt xem: 22925
19/12/2014 18:59
Đâu biết ngày xanh tóc bạc đầu
Bao năm cười khóc chuyện bể dâu
Đêm trường vẫn chiếc thân cô độc
Góc bể mù tăm cánh hải âu
Hiển thị 1161 - 1170 tin trong 2681 kết quả