nguồn : http://vi.wikipedia.org
xem thêm : tác phẩm
Bà Huyện Thanh Quan (chữ Hán: 婆縣清觀, 1805-1848), tên thật là Nguyễn Thị Hinh; là một nhà thơ nữ nổi tiếng trong thời cận đại của lịch sử văn học Việt Nam[1].
Nguyễn Thị Hinh người phường Nghi Tàm, huyện Vĩnh Thuận, gần Hồ Tây, Hà Nội[2]. Thân phụ là Nguyễn Lý (1755-1837), đỗ thủ khoa năm 1783, đời vua Lê Hiển Tông.
Bà là học trò của danh sĩ Phạm Quý Thích (1760-1825), và là vợ Lưu Nghị[3](1804-1847), người làng Nguyệt Áng, huyện Thanh Trì, tỉnh Hà Đông (nay thuộc Hà Nội). Ông đỗ cử nhân năm 1821 (Minh Mệnh thứ 2), từng làm tri huyện Thanh Quan (nay là huyện Thái Thụy, tỉnh Thái Bình), nên người ta thường gọi bà là Bà Huyện Thanh Quan. Chồng bà làm quan trải đến chức Bát phẩm Thư lại bộ Hình, nhưng mất sớm (43 tuổi).
Dưới thời vua Minh Mạng[4], bà được mời vào kinh giữ chức Cung Trung Giáo Tập để dạy học cho các công chúa và cung phi.
Khoảng một tháng sau khi chồng mất, bà lấy cớ sức yếu xin thôi việc, rồi dẫn bốn con [5] về lại Nghi Tàm và ở vậy cho đến hết đời.
Không biết rõ chính xác về thời gian sống của bà nhưng theo nhiều tư liệu ghi chú là bà sinh năm 1805 và mất năm 1848 ở tuổi 43. Mộ bà được đặt bên bờ Hồ Tây (Hà Nội), nhưng sau này sóng gió đã làm sạt lở không còn tăm tích [6].
Bà Huyện Thanh Quan sáng tác không nhiều, hầu hết viết bằng chữ Nôm, theo thể Đường luật. Hiện gồm những bài sau:
Tuy nhiên, theo nhà nghiên cứu Đỗ Lai Thúy thì 4 bài đầu là hoàn toàn chính xác của bà bởi có sự thống nhất từ tư tưởng đến phong cách nghệ thuật [7].
Trích ý kiến của:
Có rất nhiều giai thoại được kể về Bà:
Giữa thế kỷ 19, ở Nghi Tàm nổ ra cuộc đấu tranh chống lệ nộp chim sâm cầm, một đặc sản của vùng này, và người dân làm đơn thưa việc xách nhiễu của quan trên, sau đó vua Tự Đức xét đơn đã tha lệnh cống cho vùng.[12] Theo Ngọc phả (ghi nhận công đức của những người có công với dân làng), thì chính Bà Huyện Thanh Quan đã thảo đơn cho dân gửi lên vua, nhưng vì phục tài đức của bà nên quan huyện Hoàn Long đã ỉm đi, dù có lệnh của quan trên, mà không bắt tội và truy xét [13].
Thời điểm xảy ra việc này, có nơi ghi là năm 1870,[12] có nơi ghi chép là lệ cống chim sâm cầm có từ năm Tự Đức thứ 17 (1857), và đến năm Tự Đức thứ 24 mới được bãi bỏ.[14] Tuy nhiên, nếu theo các thời điểm đó thì giai thoại này không hợp lý, vì bà Huyện đã mất năm 1848, trước đó rất lâu.
Lúc ông huyện Thanh Quan (Lưu Nghi) đi vắng, có một cô gái tên là Nguyễn Thị Đào đã đệ đơn lên trình bày rằng chồng cô đã ruồng bỏ cô để xin được ly dị, lấy chồng khác. Vì thương cảm, Bà Huyện Thanh Quan đã thay chồng phê đơn cho phép ly hôn bằng mấy câu thơ:
Hay chuyện, chồng cô Đào kiện quan trên. Quan trên ăn của đút, giáng chức ông huyện Thanh Quan.[15]
Có một ông đỗ hương cống tới xin mổ trâu để giỗ cha. Lúc bấy giờ, triều đình đã ban lệnh hạn chế mổ trâu, để phát triển việc canh nông. Cảm động trước hiếu hạnh của ông này mà chồng thì đi vắng, Bà Huyện Thanh Quan đã cầm bút phê vào đơn câu thơ:
Biết bà huyện dùng chữ nghĩa để lỡm mình, nhưng vì được việc nên ông cũng vui vẻ ra về.[16]
Ngoài ra, trong sách Mười phụ nữ huyền thoại Việt Nam của Thu Hằng còn có thêm vài cuộc đối đáp, đàm luận thi phú giữa bà với vua Minh Mạng.
Học trò trường huyện
Lượt xem: 26647
21/12/2014 12:06
Một vài dãy nhà làm phố
Vài con đường tráng xi măng
Buổi sớm rộn ràng trường huyện
Tuổi xanh, áo trắng, má hồng
Hơi nắng còn vương
Lượt xem: 19191
21/12/2014 12:05
Cô em kẹp tóc vừa khuất ngõ
Chiều xuống chậm dần theo hơi sương
Nhà ai vừa thắp cây đèn nhỏ
Vội vàng chi hơi nắng còn vương
Khúc thương yêu
Lượt xem: 28507
21/12/2014 12:05
(Viết trên giường bệnh)
Một mình nằm nhớ nhân gian
Tôi giàu có với muôn ngàn chuyện xưa
Thân trôi bèo giạt sóng đùa
Thương yêu sợi nắng, giọt mưa, nụ cười
Khúc tương tư
Lượt xem: 44288
21/12/2014 12:04
Em về trong giấc mơ tôi
Áo sương thanh thoát gởi lời hẹn trăng
Bóng xưa trôi giữa mênh mông
Rêu xanh thềm cũ âm thầm lặng im
Khuya
Lượt xem: 109415
21/12/2014 12:03
Ta sống lại một đêm như đêm nào
Ngồi một mình để nhớ
Ta yêu làm sao những khuya
Cần người như hơi thở
Kỷ niệm
Lượt xem: 22224
21/12/2014 12:01
Hiu hiu gió bấc
Bên bờ sông Hương
Bóng ai thờ thẫn
Chiều nghiêng bên đường
Mấy vần thơ
Lượt xem: 39021
21/12/2014 12:00
Ánh lửa xuồng ai giữa sông
Chấp choáng hồn tôi dìu dặt
Sông nước đêm khuya có mắt
Người đi xa không quên
Mẹ
Lượt xem: 26072
21/12/2014 11:58
Nuôi con lớn để con đi
Chiều hôm tựa cửa nghĩ gì mẹ ơi!
Một mình trăng
Lượt xem: 37136
21/12/2014 11:58
Chỉ có một mình trăng
Lặng im trên góc phố
Bao nhiêu là ánh đèn
Tròn khuyết một mình trăng
Một thời xa
Lượt xem: 40676
21/12/2014 11:57
Mang cả nỗi lo buồn
Vào trong lời tình tự
Ơi những câu thơ cũ
Truân chuyên đến bao giờ
Hiển thị 81 - 90 tin trong 2166 kết quả