nguồn : http://vi.wikipedia.org
xem thêm : tác phẩm
Bà Huyện Thanh Quan (chữ Hán: 婆縣清觀, 1805-1848), tên thật là Nguyễn Thị Hinh; là một nhà thơ nữ nổi tiếng trong thời cận đại của lịch sử văn học Việt Nam[1].
Nguyễn Thị Hinh người phường Nghi Tàm, huyện Vĩnh Thuận, gần Hồ Tây, Hà Nội[2]. Thân phụ là Nguyễn Lý (1755-1837), đỗ thủ khoa năm 1783, đời vua Lê Hiển Tông.
Bà là học trò của danh sĩ Phạm Quý Thích (1760-1825), và là vợ Lưu Nghị[3](1804-1847), người làng Nguyệt Áng, huyện Thanh Trì, tỉnh Hà Đông (nay thuộc Hà Nội). Ông đỗ cử nhân năm 1821 (Minh Mệnh thứ 2), từng làm tri huyện Thanh Quan (nay là huyện Thái Thụy, tỉnh Thái Bình), nên người ta thường gọi bà là Bà Huyện Thanh Quan. Chồng bà làm quan trải đến chức Bát phẩm Thư lại bộ Hình, nhưng mất sớm (43 tuổi).
Dưới thời vua Minh Mạng[4], bà được mời vào kinh giữ chức Cung Trung Giáo Tập để dạy học cho các công chúa và cung phi.
Khoảng một tháng sau khi chồng mất, bà lấy cớ sức yếu xin thôi việc, rồi dẫn bốn con [5] về lại Nghi Tàm và ở vậy cho đến hết đời.
Không biết rõ chính xác về thời gian sống của bà nhưng theo nhiều tư liệu ghi chú là bà sinh năm 1805 và mất năm 1848 ở tuổi 43. Mộ bà được đặt bên bờ Hồ Tây (Hà Nội), nhưng sau này sóng gió đã làm sạt lở không còn tăm tích [6].
Bà Huyện Thanh Quan sáng tác không nhiều, hầu hết viết bằng chữ Nôm, theo thể Đường luật. Hiện gồm những bài sau:
Tuy nhiên, theo nhà nghiên cứu Đỗ Lai Thúy thì 4 bài đầu là hoàn toàn chính xác của bà bởi có sự thống nhất từ tư tưởng đến phong cách nghệ thuật [7].
Trích ý kiến của:
Có rất nhiều giai thoại được kể về Bà:
Giữa thế kỷ 19, ở Nghi Tàm nổ ra cuộc đấu tranh chống lệ nộp chim sâm cầm, một đặc sản của vùng này, và người dân làm đơn thưa việc xách nhiễu của quan trên, sau đó vua Tự Đức xét đơn đã tha lệnh cống cho vùng.[12] Theo Ngọc phả (ghi nhận công đức của những người có công với dân làng), thì chính Bà Huyện Thanh Quan đã thảo đơn cho dân gửi lên vua, nhưng vì phục tài đức của bà nên quan huyện Hoàn Long đã ỉm đi, dù có lệnh của quan trên, mà không bắt tội và truy xét [13].
Thời điểm xảy ra việc này, có nơi ghi là năm 1870,[12] có nơi ghi chép là lệ cống chim sâm cầm có từ năm Tự Đức thứ 17 (1857), và đến năm Tự Đức thứ 24 mới được bãi bỏ.[14] Tuy nhiên, nếu theo các thời điểm đó thì giai thoại này không hợp lý, vì bà Huyện đã mất năm 1848, trước đó rất lâu.
Lúc ông huyện Thanh Quan (Lưu Nghi) đi vắng, có một cô gái tên là Nguyễn Thị Đào đã đệ đơn lên trình bày rằng chồng cô đã ruồng bỏ cô để xin được ly dị, lấy chồng khác. Vì thương cảm, Bà Huyện Thanh Quan đã thay chồng phê đơn cho phép ly hôn bằng mấy câu thơ:
Hay chuyện, chồng cô Đào kiện quan trên. Quan trên ăn của đút, giáng chức ông huyện Thanh Quan.[15]
Có một ông đỗ hương cống tới xin mổ trâu để giỗ cha. Lúc bấy giờ, triều đình đã ban lệnh hạn chế mổ trâu, để phát triển việc canh nông. Cảm động trước hiếu hạnh của ông này mà chồng thì đi vắng, Bà Huyện Thanh Quan đã cầm bút phê vào đơn câu thơ:
Biết bà huyện dùng chữ nghĩa để lỡm mình, nhưng vì được việc nên ông cũng vui vẻ ra về.[16]
Ngoài ra, trong sách Mười phụ nữ huyền thoại Việt Nam của Thu Hằng còn có thêm vài cuộc đối đáp, đàm luận thi phú giữa bà với vua Minh Mạng.
Cuối năm
Lượt xem: 19946
21/12/2014 12:52
Buồn chi bạn thơ già hiu hắt
Tôi gởi lòng theo tiếng ly quê
Chưa say sao bạn như muốn khóc
Chiều cuối năm xin gọi hồn về
Dấu cũ
Lượt xem: 33824
21/12/2014 12:51
Trường xưa chỉ còn dấu gạch
Thầy cũ có người về cõi không
Học trò ngày trước ai còn mất
Thời gian vô cùng
Dấu xưa
Lượt xem: 31169
21/12/2014 12:51
Người đi, người đã xa rồi
Nhớ không, đã có một thời nên thơ
Đồi cao, chùa cổ, chiều mơ
Tiếng thông reo đến bây giờ vẫn xanh
Đêm Cà Mau
Lượt xem: 22650
21/12/2014 12:50
Cà Mau chẳng mưa dầm như Huế
Mà sao ta thấy buồn vô cùng
Đầu tháng trăng vừa non một nửa
Thẫn thờ ta bỗng nhớ mông lung.
Đêm Huế
Lượt xem: 31686
21/12/2014 12:48
Vẫn còn lại bao nhiêu điều chưa nói
Mai tôi đi thành phố yêu ơi
Làm sao quên vụng dại một thời
Tình xưa sẽ xanh rêu thành cũ
Đêm mơ
Lượt xem: 37825
21/12/2014 12:46
Vần thơ vọng phía chân trời
Làn môi run như niệm
Buồn chi thắm thiết
Rưng rưng ngày ấy mắt sương
Đêm tưởng niệm
Lượt xem: 23721
21/12/2014 12:45
Biết gởi về đâu nỗi buồn của em
Làng xóm ngậm ngùi kỷ niệm
Nấm đất nằm im không lên tiếng
Thôi vỗ về chi sóng nước Tam Giang
Đi đám tang nhà bạn
Lượt xem: 29479
21/12/2014 12:45
Người thân bạn vừa mất
Mình đến để chia buồn
Bạn buồn, mình đã biết
Càng nhìn bạn càng thương
Điều kỳ diệu
Lượt xem: 30068
21/12/2014 12:44
Điều kỳ diệu nào xui mình gặp nhau
Anh làm sao giải thích
Có những phút giây thiêng liêng trong đời thực
nghìn năm còn mãi tình em
Đoản khúc
Lượt xem: 19481
21/12/2014 12:44
Những trang văn gió cuốn đi rồi
Nụ cười viễn mộng
Cánh hoa bé con tím lặng giữa trời
Những con đường khao khát bàn chân
Hiển thị 61 - 70 tin trong 2166 kết quả