nguồn : http://vi.wikipedia.org
Phùng Khắc Khoan (chữ Hán: 馮克寬;1528-1613), tự: Hoằng Phu, hiệu: Nghị Trai, Mai Nham Tử, tục gọi là Trạng Bùng (mặc dù chỉ đỗ Nhị giáp tiến sĩ, tức Hoàng giáp); là quan nhà Lê trung hưng và là nhà thơ Việt Nam.
Phùng Khắc Khoan sinh năm 1528 tại làng Bùng, xã Phùng Xá, huyện Thạch Thất, tinh Hà Tây (nay thuộc thành phố Hà Nội). Tương truyền, ông là em cùng mẹ khác cha với Trạng nguyên Nguyễn Bỉnh Khiêm [1].
Thuở nhỏ, ông được cha rèn cặp, sau theo học Trạng nguyên Nguyễn Bỉnh Khiêm. Tuy nổi tiếng là người có văn tài, kiêm thông cả thuật số, nhưng ông không đi thi và không chịu ra làm quan với triều Mạc[2].
Đầu đời vua Lê Trung Tông (ở ngôi: 1548-1556), ông theo Lê Bá Lỵ tham gia công cuộc phù Lê diệt Mạc[3].
Năm Đinh Tỵ (1557), Phùng Khắc Khoan đỗ đầu khoa thi Hương ở Yên Định (Thanh Hóa) lúc 29 tuổi. Thái sư Trịnh Kiểm biết ông là người có mưu lược, có học thức uyên bác cho giữ chức Ký lục ở ngự dinh, trông coi quân dân bốn vệ, và cho tham dự việc cơ mật.
Từ năm 1558 đến 1571 đời Lê Trung Tông, ông vâng mệnh đi các huyện chiêu dụ lưu dân về làm ăn như cũ. Khi về được thăng Cấp sự trung Binh khoa, rồi đổi sang Cấp sự trung bộ Lễ. Vì trái ý vua, ông phải giáng chức ra thành Nam thuộc Nghệ An, ít lâu sau lại được triệu về.
Năm Canh Thìn (1580) đời Lê Thế Tông, bắt đầu mở thi Hội ở Vạn Lại (Thanh Hóa)[4], ông xin dự thi và đỗ Hoàng giáp, được thăng làm Đô cấp sự.
Năm 1582, ông xin từ quan về nhà riêng ở Vạn Lại, vua cho. Song đến năm sau (1583), thì vời ông ra làm Hồng lô tự khanh.
Năm 1585, đổi ông sang làm Hữu thị lang bộ Công, rồi cử làm Thừa chính sứ Thanh Hoa (tức Thanh Hóa). Theo bài tựa Ngôn chí thi tập do ông làm năm 1586, thì chức tước của ông lúc bấy giờ là: "Công thần Kiệt tiết Tuyên lực, đặc ân Kim tử vinh lộc đại phu, làm chức Tán trị thừa chánh sứ ty các xứ Thanh Hoa".
Năm 1592, nhà Lê trung hưng đánh đuổi được nhà Mạc, trở về kinh đô Thăng Long.
Năm Đinh Dậu (1597), ông đang làm Tả thị lang bộ Công và đã 69 tuổi, thì được cử làm Chánh sứ sang triều Minh (Trung Quốc). Về nước, ông được thăng làm Tả thị lang bộ Lại, tước Mai Lĩnh hầu [2].
Năm 1599, vua Lê Kính Tông lên nối ngôi, Phùng Khắc Khoan được thăng làm Thượng thư bộ Công. Năm 1602, thăng ông làm Thượng thư bộ Hộ, tước Mai Quận công [5].
Ít lâu sau ông xin về quê trí sĩ, và nhiệt tình tham gia xây dựng làng xã. Đáng kể là việc ông đã tổ chức đào mương dẫn nước vào các cánh đồng quanh núi Thầy, đưa nước về tưới cho các cánh đồng Phùng Xá và Hoàng Xá [6].
Phùng Khắc Khoan mất năm Quý Sửu (1613), thọ 85 tuổi, được truy tặng chức Thái phó.
Ngoài ra, ông còn để lại một vài bài tựa (viết cho một vài tập thơ), và văn bia. Tương truyền, một số tập sách sau đây cũng là của ông: Phùng Thượng thư sấm (Lời sấm của Thượng thư họ Phùng), Binh gia yếu chỉ (Những phương lược trọng yếu của nhà binh), Tư thiên gia truyền chú (Chú giải bộ sách gia truyền về việc xem xét thiên văn),...nhưng không có căn cứ gì xác thực [7].
Tương truyền, ông đã gặp thần nữ là Liễu Hạnh công chúa cả thảy hai lần, và đều có xướng họa thơ: một lần gặp ở chùa Thiên Minh (Lạng Sơn) khi ông đi sứ về, một lần ở Hồ Tây (nay thuộc Hà Nội) khi ông cùng với hai bạn họ Ngô và họ Lý đi chơi thuyền. Lần ở Hồ Tây, người tiên kẻ tục bèn làm thơ xướng họa liên ngâm, sau được nữ sĩ Đoàn Thị Điểm chép trong truyện "Vân Cát thần nữ" ở tập Truyền kỳ tân phả của bà. Theo nhà nghiên cứu Bùi Duy Tân, thì bài thơ ấy được đặt tên là Tây Hồ quan ngư (Xem cá Hồ Tây).[10] Bản tiếng Việt do Phan Kế Bính dịch có tên là Cảnh Hồ Tây.
Trong Lịch triều hiến chương loại chí, phần "Nhân vật chí", Phan Huy Chú đã viết về Phùng Khắc Khoan như sau:
Việc đáng kể nữa, đó là trong thời gian ở Trung Quốc, Phùng Khắc Khoan đã học bằng cách nhập tâm cách dệt the lượt mỏng [13], cách trồng ngô (bắp), vừng (mè). Về nước, ông truyền dạy lại cho dân, vì vậy mà được tôn làm ông tổ các nghề ấy. Ngoài ra, ông còn đem về được một số giống lúa tốt, mang lại lợi ích cho dân...[14].
Về phương diện văn học, nhìn chung thơ văn Phùng Khắc Khoan là tiếng nói chân thành của một trí thức dân tộc có tâm huyết, có tấm lòng yêu nước thương đời. Tuy sống trong thời buổi suy vi, nhưng vẫn tin tưởng ở tương lai xán lạn của đất nước, vẫn tin tưởng sức người có thể đổi loạn thành trị, cứu nguy thành an...Thơ chữ Nôm của ông giản dị, giàu phong vị, có tác dụng đẩy mạnh sự phát triển của thơ Nôm Việt Nam. Thơ chữ Hán của ông cũng có phong thái hồn hậu, mực thước, được Phan Huy Chú khen ngợi (như trên)...[9]
Ghi nhận công đức của Phùng Khắc Khoan, người dân Phùng Xá đã lập đền thờ ông làm Thành hoàng[15]; ở thành phố Hà Nội có phố Phùng Khắc Khoan, và ở quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh có đường Phùng Khắc Khoan.
Anh yêu hỡi
Lượt xem: 24580
19/12/2014 15:52
Tác giả: Mỹ Linh
Anh yêu hỡi, em lặng nghe anh nói
Lời tỏ tình ngọt lịm cả thâm tâm
Trong đêm thâu như tiếng nhủ thì thầm
Tình anh đó, trong tầm tay em với
Mộng tình là thật
Lượt xem: 21443
19/12/2014 15:50
Tác giả: ThanhThanhsingle. Nguyễn Thanh Thanh
Với ta ra ngẫn vào ngơ
Sáng, trưa, chiều, tối bơ phờ nhớ ai ?
Gặp chi sau ngắn, không dài !
Ngỡ ngàng, bối rối và hay ngập ngừng
Mùa xuân tháng hai
Lượt xem: 26719
19/12/2014 15:49
Tác giả: Đỗ Hồng
Xin mến tặng người thơ chưa quen biết ttqv.
“Xin hãy tặng nhau” những gì đã mất
“Khúc giao mùa” giờ cũng nhạt dư âm
Có còn ai trong cuộc sống thăng trầm
Sẽ ngồi lại bên ta “chiều hoang vắng”
Ngày hiến chương nhà giáo
Lượt xem: 22016
19/12/2014 15:48
Tác giả: ThanhThanhsingle. Nguyễn Thanh Thanh
Hai mươi mười một ngày dương
Hiến chương nhà giáo mở đường tương lai
Việt Nam đã chọn lấy ngày
Tôn vinh sự nghiệp uốn ngay rèn người
Ngày mai không có mặt trời
Lượt xem: 22163
19/12/2014 15:47
Tác giả: Đỗ Hồng (Dohuhong)
Ngày mai tới bầu trời đầy bụi cát
Nhìn quanh ta không còn bóng loài người
Bởi tình người lâu ngày rồi cũng mất
Còn hận thù làm đất lở sông trôi
Nữ hoàng của các nữ hoàng trời sao
Lượt xem: 19260
19/12/2014 15:47
Tác giả: Lâu Văn Mua
Em như là hoa chẳng son hồng cánh phấn
Vẫn thiên hương quốc sắc
Với anh em là mĩ nhân tuyệt đại
Em như hòn lửa đưa anh vào thế giới loài chim bay
Sao mãi chỉ yêu
Lượt xem: 18880
19/12/2014 15:45
Tác giả: Nguyên Đỗ
Sao mãi chỉ yêu có một người
Chân trời góc bể chốn xa xôi
Người thương tri kỷ không hay biết
Nỗi nhớ hắt hiu xâu xé đời
Tình yêu và phước hạnh
Lượt xem: 18961
19/12/2014 15:44
Tác giả: Tiểu Minh Ngọc
Cầu xin Chúa của muôn loài,
Ban cho bạn thấy, sáng ngời Ơn Cha,
Xin cho bạn thấy bao la,
Tình yêu thương đó, vượt xa ý đời,
Tôi khách đa tình ...
Lượt xem: 20291
19/12/2014 15:43
Tác giả: Cành Cong
Tôi khách đa tình, Em giai nhân
Nghĩa là tiền kiếp đã nợ nần
Có khi ... Tôi : gã xây hồ nguyệt
Một thuở vay Em ... nợ rửa chân
Tôi khách đa tình, Em giai nhân
Nghĩa là tiền kiếp đã nợ nần
Có khi ... Tôi : gã xây hồ nguyệt
Một thuở vay Em ... nợ rửa chân
Trái tim tôi
Lượt xem: 29856
19/12/2014 15:41
Tác giả: Vietnam
Trái tim tôi có cánh
Sợ cùm gông ngục tù
Nỗi buồn thường xa lánh
Tung trời mây lãng du
Hiển thị 791 - 800 tin trong 2221 kết quả