nguồn : http://vi.wikipedia.org
xem thêm : tác phẩm
Nguyễn Công Trứ (chữ Hán: 阮公著, 1778 – 1858), tự Tồn Chất, hiệu Ngộ Trai, biệt hiệu Hy Văn, là một nhà quân sự, một nhà kinh tế và một nhà thơ lỗi lạc trong lịch sử Việt Nam cận đại.
Nguyễn Công Trứ con quan Đức Ngạn hầu Nguyễn Công Tấn, quê ở làng Uy Viễn, nay là xã Xuân Giang huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh. Ngay từ thuở còn hàn vi ông đã nuôi lý tưởng giúp đời, lập công danh, sự nghiệp:
Năm 1819[1] khi đã 41 tuổi, ông mới đỗ Giải nguyên ở trường thi hương trấn Nghệ An. Từ đây bắt đầu thời kỳ làm quan đầy sóng gió của ông. Ông hoạt động trong nhiều lĩnh vực từ quân sự, kinh tế tới thi ca.
Cuộc đời ông là những thăng trầm trong sự nghiệp. Ông được thăng thưởng quan tước nhiều lần vì những thành tích, chiến công trong quân sự và kinh tế, tới chức thượng thư, tổng đốc; nhưng cũng nhiều lần bị giáng phạt, nhiều lần giáng liền ba bốn cấp như năm 1841 bị kết án trảm giam hậu rồi lại được tha, năm 1843 còn bị cách tuột làm lính thú,…
Năm Tự Đức thứ nhất 1847 ông nghỉ hưu với chức vụ Phủ doãn tỉnh Thừa Thiên. Ông đúng là một vị quan văn - võ song toàn đã đóng góp nhiều công lao cho đất nước.
Do chính sách hà khắc của nhà Nguyễn dưới triều đại Gia Long và Minh Mạng nên đã xảy ra liên tiếp nhiều cuộc khởi nghĩa nông dân. Nguyễn Công Trứ tuy là quan văn nhưng phải cầm quân, làm tướng, đánh đâu thắng đó: 1827 dẹp Khởi nghĩa Phan Bá Vành, 1833 dẹp Khởi nghĩa Nông Văn Vân, 1835 dẹp giặc Khách. Ông cũng góp nhiều công lớn trong cuộc Chiến tranh Việt–Xiêm (1841-1845). Đến đời vua Tự Đức thứ 11 (1858), khi thực dân Pháp tấn công Đà Nẵng, thì ông đã 80 tuổi nhưng vẫn xin vua cho đi đánh giặc.
Ông có sáng kiến chiêu mộ dân nghèo, đắp đê lấn biển, lập ấp, khai sinh các huyện Kim Sơn (thuộc tỉnh Ninh Bình ngày nay), Tiền Hải (thuộc tỉnh Thái Bình ngày nay) vào những năm cuối thập niên 1820, đề xuất lập nhà học, xã thương ở nông thôn nhằm nâng cao dân trí và lưu thông hàng hóa. Những hoạt động của ông trong lĩnh vực kinh tế được nhân dân các vùng kể trên ghi nhớ. Hiện nay còn rất nhiều từ đường thờ cúng ông ở hai huyện nói trên và quê hương ông. Nhiều đình chùa tại các địa phương này cũng thờ ông và tôn ông làm thành hoàng làng.
Nguyễn Công Trứ là người có tài. Là một người của hành động, trải qua nhiều thăng trầm, Nguyễn Công Trứ hiểu sâu sắc nhân tình thế thái đương thời. Ông khinh bỉ và ngán ngẩm nó.
Hay:
Hoặc:
Trong xử thế ông cười nhạo sự thăng giáng, coi làm quan thì cũng như thằng leo dây và không giấu sự ngạo mạn:
Chán chường với chốn quan trường nhưng ông không chán đời. Ông vốn yêu đời, là người chịu chơi, với ông cái gì cũng có thể đem chơi kể cả tài kinh bang tế thế.
Nguyễn Công Trứ là người đào hoa, mê hát ả đào, ông viết nhiều bài ca trù đa tình. Ngất ngưởng, ngông nghênh, về hưu đi chơi ông không dùng ngựa mà dùng bò. Bảy mươi ba tuổi ông cưới vợ, trả lời cô dâu khi nàng hỏi tuổi:
Hoặc trong bài "Bỡn nhân tình":
Ngay lúc chua chát nhìn lại đời mình, ông vẫn là người đầy khí phách:
Ghi chú: Cây thông trong cách hiểu Nho-Khổng giáo là người quân tử.
Đời ông đầy giai thoại, giai thoại nào cũng cho thấy bản lĩnh sống, bản lĩnh trí tuệ và mang tính bình dân sâu sắc. Có thể nói thơ ông sinh động, giàu triết lý nhân văn nhưng hóm hỉnh, đó là chất thơ có được từ đời sống, lấy đời sống làm cốt lõi.
Giữa đời thường
Lượt xem: 25533
21/12/2014 12:10
Cơm canh này của mẹ
Áo quần này của cha
Chữ nghĩa giữa muôn nhà
Văn chương trong trời đất
Góc riêng của thầy
Lượt xem: 27092
21/12/2014 12:09
Góc nào là góc riêng tư?
Đêm trần ngâm với tiếng thu chuyển mình
Bóng gầy suy tưởng lặng thinh
Câu văn đời trước, ý tình người sau
Gọi chiều
Lượt xem: 31673
21/12/2014 12:08
Người yêu không biết đâu, từ ấy
Tay vẫy hư không chỉ một mình
Lãng đãng mây tìm chi phía biển
Bạn bè xa còn mỏi mòn trông
Gởi Huế
Lượt xem: 41969
21/12/2014 12:07
Đừng gởi lời buồn từ Huế
Làm xót lòng người tha hương
Đêm tôi nhìn sao bốn hướng
Bà con lưu lạc mấy phương?
Hạnh phúc
Lượt xem: 11721
21/12/2014 12:07
Trời bỗng trong không một áng mây
Một mầu xanh thanh thoát dường này
Ơ hay ta hết buồn từ độ
Hiểu được đời ta là cỏ cây
Học trò trường huyện
Lượt xem: 26428
21/12/2014 12:06
Một vài dãy nhà làm phố
Vài con đường tráng xi măng
Buổi sớm rộn ràng trường huyện
Tuổi xanh, áo trắng, má hồng
Hơi nắng còn vương
Lượt xem: 19064
21/12/2014 12:05
Cô em kẹp tóc vừa khuất ngõ
Chiều xuống chậm dần theo hơi sương
Nhà ai vừa thắp cây đèn nhỏ
Vội vàng chi hơi nắng còn vương
Khúc thương yêu
Lượt xem: 28280
21/12/2014 12:05
(Viết trên giường bệnh)
Một mình nằm nhớ nhân gian
Tôi giàu có với muôn ngàn chuyện xưa
Thân trôi bèo giạt sóng đùa
Thương yêu sợi nắng, giọt mưa, nụ cười
Khúc tương tư
Lượt xem: 44262
21/12/2014 12:04
Em về trong giấc mơ tôi
Áo sương thanh thoát gởi lời hẹn trăng
Bóng xưa trôi giữa mênh mông
Rêu xanh thềm cũ âm thầm lặng im
Khuya
Lượt xem: 109396
21/12/2014 12:03
Ta sống lại một đêm như đêm nào
Ngồi một mình để nhớ
Ta yêu làm sao những khuya
Cần người như hơi thở
Hiển thị 91 - 100 tin trong 2181 kết quả