Nửa đời tóc hoá thành đá cả
Rụng vãi thềm đầy phủ quanh trăng...
Nhớ một thuở cùng bao thiếu nữ
Mà nay gò mả, ma rừng.
Tai nghe tóc ve bên bà gái goá
Nhặt câu thơ rơi, lệ lã chã mùa thu…
Có của nhà vẫn còn ham tơ nhú
Ngồi chẳng yên, hồn dạ cứ vi vu.
Trên kia nguyệt không quần như đã
Đêm thơm chùa, trắng dã tấm thân nga
Trinh tiết thời nay em mở cửa
Ngai vàng còn "dưới" cái em ta!
LỜI BÌNH: Dường như ban đầu khi sáng tác bài thơ này tác giả chỉ có ý định viết chơi. Mái tóc một thời trẻ tuổi nhà thơ đã cùng dan díu với bao nàng thiếu nữ xinh đẹp, thế mà giờ đây:
Nửa đời tóc hoá thành đá cả
Rụng vãi thềm đầy phủ quanh trăng...
Chỉ còn biết ve vãn bên các bà gái goá? Ta hãy đọc đến câu thơ thứ năm:
Tai nghe tóc ve bên bà gái goá
Buồn đến chảy nước mắt mà đau xót. Nhưng câu thơ tiếp sau thì lại thật thi ca:
Nhặt câu thơ rơi, lệ lã chã mùa thu…
Lời thơ khá uyển chuyển và phong hoa. Tuy nó mô tả những dòng nước mắt lã chã rơi xuống mùa thu của đất trời, nhưng lại tạo thành tứ thơ hay:
Tai nghe tóc ve bên bà gái goá
Nhặt câu thơ rơi, lệ lã chã mùa thu…
Sự chuyển đổi giọng và nhịp của những câu thơ như thế mang nhiều tính nhạc, kết hợp với nghĩa thơ để gây một âm hưởng trong rung cảm của trái tim, đưa thi phẩm trở thành một bản thơ trữ tình thi vị. Những câu thơ rơi được tác giả nhặt lên ấy, hoà với dòng lệ đời chảy xuống mùa thu xao xiết buồn. Một mùa thu của tình yêu muốn được mơn trớn và vuốt ve:
Trên kia nguyệt không quần như đã
Đêm thơm chùa, trắng dã tấm thân nga...
Đêm Tóc Đá là một bài thơ tình khá lãng mạn, ẩn chứa một nỗi lòng hiu hắt và khát vọng của tuổi hoa niên! Nhưng ngòi bộc phá nổ của bài thơ chính nằm ở trong câu thơ kết, nó chứa chất cả nỗi nhân tình thế thái:
Ngai vàng còn "dưới" cái em ta!
Mang ngai vàng là biểu tượng cho quyền lực tối cao thời vua chúa, đặt nó "dưới" cả cái... của đàn bà? Một câu thơ rất Hồ Xuân Hương, cay độc. Văn thơ thường mượn xưa nói nay, không phải nó chỉ ám chỉ mỗi ngày xưa mà còn về cả hôm nay. Suy cho cùng chẳng cái gì bằng “cái ấy” của đàn bà. Ý trong nghĩa đen, là khởi điểm cho cả chính trị và triết học!
Nhưng về nghĩa bóng, câu thơ bộc lộ một ý nghĩa phản biện xã hội. Chính câu thơ kết như thế đã nâng tầm vóc thi phầm Đêm Tóc Đá cao lên trong hàng bậc của thi ca.
NGỌC BÍCH
Trích tập "Phê bình & tiểu luận thi ca Phạm Ngọc Thái" 2013.
Xin làm người xa lạ
Lượt xem: 14229
17/12/2014 23:40
Em quay lưng để làm người xa lạ
Tan vỡ rồi đẩm ướt lệ hoen mi
Nắm tay nhau lời nghẹn biết nói gì
Như ai xé tan lòng người ở lại
Lý cầu dừa - Lấy chồng thi sĩ
Lượt xem: 23076
17/12/2014 23:38
Tôi về năn nỉ mẹ tôi
Cho tôi lấy được cái người tôi thương
Mẹ rằng con muốn lấy chồng
Tuổi còn thơ dại chồng con nổi gì
Thương cha
Lượt xem: 17712
17/12/2014 23:37
Mẹ hiền đã mất bao năm
Cha thường nhang khói viếng thăm mộ người
Sương nhòa dấu cỏ chiều đông
Dáng cha gầy yếu bên đường quạnh hiu
Tiếng vạc buồn
Lượt xem: 20282
17/12/2014 23:36
Trái tim em luân lưu dòng máu đỏ
Nuôi sống em nhưng cũng giết hồn em
Nghe quặn đau từ tâm khảm sâu thêm
Nghe buốt giá trên đôi tay gầy guộc
Tình gần yêu xa
Lượt xem: 21925
17/12/2014 23:35
Em cho anh một lời chào
Nghe bâng khuâng quá làm sao thế này
Con đường lắm lá me bay
Gió hôn từng sợi tóc dài trên vai
Tím trang thư
Lượt xem: 23390
17/12/2014 23:35
Ngày xưa mực tím thư tình
Trăm thư anh viết chỉ mình em thôi
Vần yêu chưa kịp ghép lời
Sao em nỡ vội xa rời mãi tôi
Bóng trăng in
Lượt xem: 26501
17/12/2014 23:34
Bức tranh em vẽ cho tôi
Cớ sao lại để gió lơi lả tình
Áo em nhuộm bóng trăng in
Tôi về trói lại trái tim của mình
Đời sẽ về đâu
Lượt xem: 30065
17/12/2014 23:33
Dưới cơn mưa tầm tả
Thương những mảnh đời không có ngày mai
Một em bé quỳ gối chắp hai tay
Lạy ông đi qua lạy bà đi lại rộng long bố thí
Tím cỏ may
Lượt xem: 22483
17/12/2014 23:32
Nhớ người áo tím cỏ may
Cùng tôi đi học những ngày xa xưa
Trời nắng chợt đổ cơn mưa
Hai tàu lá chuối che chưa ướt đầu
Bài thơ nhặt lá
Lượt xem: 24682
17/12/2014 23:31
Anh về nhặt lá làm thơ
Đêm khuya thao thức làm thơ tặng người
Những vần lục bát đơn sơ
Trên trang dĩ vãng xa vời vợi em
Hiển thị 1591 - 1600 tin trong 2681 kết quả